प्राचीन भारत के प्रमुख राजवंश, राजधानी और संस्थापक से संबंधित प्रश्न हर एग्जाम में पूछे जाते है भारतीय इतिहास के लगभग 1200 ई.पू से 240 ई. तक प्राचीन भारत का इतिहास कहलाता है। भारत का प्राचीन इतिहास गौरव पूर्ण रहा है इसकी जानकारी के स्रोत अत्यधिक विस्तृत है जिन्हें एक सूत्र में पिरोने में भारती इतिहासकारो को लम्बे अनुसन्धान से गुजरना पड़ा है
प्राचीन भारतीय इतिहास के विषय में जानकारी मुख्यतः चार स्रोतों से प्राप्त होती है
- धर्मग्रंथ
- ऐतिहासिक ग्रन्थ
- विदेशी विवरण
- पुरातात्त्विक सामग्री तथा साक्ष्य
प्राचीन भारत के प्रमुख राजवंश, राजधानी और संस्थापक
(Major Dynasty Capitals & Founders of Indian History)
| क्र. सं. | राजवंश | राजधानी | संस्थापक |
| 1 | हर्यक वंश | राजगृह,पाटलिपुत्र | बिम्बिसार |
| 2 | शिशुनाग वंश | वैशाली,पाटलिपुत्र | शिशुनाग |
| 3 | नंद वंश | पाटलिपुत्र | महापद्मनंद |
| 4 | मौर्य वंश | पाटलिपुत्र | चंद्रगुप्त मौर्य |
| 5 | शुंग वंश | पाटलिपुत्र | पुष्यमित्र शुंग |
| 6 | कण्व वंश | पाटलिपुत्र | वासुदेव |
| 7 | सातवाहन वंश | प्रतिष्ठान | सिमुक |
| 8 | गुप्त वंश | पाटलिपुत्र | श्रीगुप्त |
| 9 | हूण वंश | स्यालकोट | तोरमाण |
| 10 | सेन वंश | लखनौती | सामंत सेन |
| 11 | परमार वंश | धारा नगरी | कृष्णराज/ उपेंद्र |
| 12 | गहड़वाल वंश | कन्नौज | चन्द्रदेव |
| 13 | गुर्जर प्रतिहार वंश | कन्नौज | नागभट्ट प्रथम |
| 14 | राष्ट्रकूट वंश | मान्यखेट | दन्तिदुर्ग |
| 15 | सैयद वंश | दिल्ली | खिज्र खा |
| 16 | लोदी वंश | दिल्ली | बहलोल लोधी |
| 17 | चोल वंश | तंजौर | विजयालय |
| 18 | पांड्य वंश | मदुरै | नेडियोन |
| 19 | यादव वंश | भिल्लभ-V | देवगिरि |
| 20 | होयसल वंश | द्वार समुद्र | विष्णुवर्धन |
| 21 | कलचुरी वंश | त्रिपुरी | कोकल्ल |
| 22 | सालुव वंश | विजयनगर | नरसिंह |
| 23 | तुलुव वंश | विजयनगर | वीर नरसिंह |
| 24 | सोलंकी वंश | अन्हिलवाड़ | मूलराज |
| 25 | शर्की वंश | जौनपुर | मलिक सरवर |
| 26 | भोंसले वंश | रायगढ़ | शिवाजी |
| 27 | पाल वंश | मुंगेर | गोपाल |
| 28 | चौहान वंश | अजमेर | वासुदेव |
| 29 | गंग वंश | तलकाड | कोंकणिवर्मा |
| 30 | कुषाण वंश | पुरुषपुर | कुजल कडफिसेस |
| 31 | वर्धन वंश | थानेश्वर/कन्नौज | पुष्यभूति |
| 32 | चंदेल वंश | खजुराहो/महोवा | नन्नुक |
| 33 | पल्लव वंश | काँचीपुरम | सिंह वर्मन चतुर्थ |
| 34 | चालुक्य (बादामी) | वातापी | जयसिंह प्रथम |
| 35 | चालुक्य (बेंगी) | बेंगी | विष्णुवर्धन |
राजवंशों के संस्थापक और अंतिम सम्राट
| क्र. सं. | राजवंश | संस्थापक | अंतिम सम्राट/अंतिम महान शासक |
| 1 | नन्द वंश | महापद्म या उग्रसेन | धनानंद |
| 2 | मौर्य वंश | चंद्रगुप्त मौर्य | बृहद्रथ |
| 3 | गुप्त वंश | चंद्रगुप्त प्रथम | स्कंदगुप्त (अंतिम महान शासक) |
| 4 | शुंग वंश | पुष्यमित्र शुंग | देवभूमी (अंतिम महान शासक) |
| 5 | सातवाहन वंश | सिमुक | यज्ञ शातकर्णी (अंतिम महान शासक) |
| 6 | (वतापी के) चालुक्य वंश | पुलकेशिन् प्रथम | कीर्तीवर्मन चालुक्य |
| 7 | चोल वंश | विजयालय | अथिराजेंद्र |
| 8 | राष्ट्रकूट वंश | दंतीदुर्ग | इंद्र चतुर्थ |
| 9 | सोलंकी वंश | मूलराज प्रथम | - |
| 10 | गुलाम वंश | कुतुबुद्दीन ऐबक | मुइज़ुद्दिन क़ैकाबाद |
| 11 | खिलजी वंश | जलाल उद्दीन | खुसरो खान |
| 12 | तुगलक वंश | गियाज़ुद्दिन तुगलक | फिरोज शाह तुगलक |
| 13 | लोधी वंश | बहलोल लोधी | इब्रहीम लोधी |
| 14 | मुगल वंश | बाबर | बहादुर शाह द्वितीय |



keep it up
Nice article thanks for this information…